E-Kartla Hayata Destek

Maria del Mar Marais, Diakonie Katastrophenhilfe, İstanbul

"Gelecekten dileğim, bu insanların kendi 

geleceklerini görebilmeleri"

Türkiye'nin Güneydoğusunda Özel İhtiyaç Fonu: Ayşe Tekağaç Röportajı

Özel İhtiyaç Fonunun desteğiyle bir kadın için temin edilen ortopedik ayakkabılar.

Türkiye, 2016

Ayşe Tekağaç, Diakonie Katastrophenhilfe'ın Türkiye'nin güney doğusunda bulunan Diyarbakır'daki stratejik ortağı 'Hayata Destek Derneği' için çalışıyor. Bir önceki Proje Yöneticisi ile E-kart projesi üzerinden nakit yardımı konusunda röportaj yapmak için birkaç ay önce gelmiş olduğum ofisteyiz. Ofisin bahçesinde yaşayan hayvanları sorduğumda bana köpekle ilgili kötü haberi veriyor ve bir ördeğe saldırınca onu geri vermek zorunda kaldıklarını anlatıyor. İyi haber ise, kaplumbağa hâlâ buralarda. Çok sayıda kedi de bahçedeki gölgeliğin tadını çıkarıyor. Dayanılmaz sıcağa rağmen Ayşe'nin Diyarbakır'ı sevdiği her halinden belli. İtiraf ediyor: "Diyarbakır'a gelmek istememin nedenlerinden biri de bu kente âşık olmam. Barış süreci boyunca buraya pek çok defa geldim ve bu kente âşık oldum diyebilirim. Aslında bu aşkım hâlâ devam ediyor ama sosyalleşme ve eğlence gibi açılardan şehir artık eskisi gibi değil. Artık belli sınırlar içindeyiz."

Özel İhtiyaç Fonu (Special Needs Funds, SNF) projesi, Avrupa Komisyonu İnsani Yardım ve Sivil Koruma Ofisi ECHO tarafından finanse ediliyor. Projenin uygulayıcısı ise Diakonie Katastrophenhilfe desteğiyle çalışan Hayata Destek Derneği. Bu fon prensip olarak, toplumda süregelen korunma sorunları için son çare olarak tanımlanıyor.  Bir bireyin birden fazla konuda savunmasız olması halinde, birey, komite kararıyla Özel İhtiyaç Fonu'ndan faydalanma hakkına sahip olarak değerlendirilebiliyor. Örneğin tıbbi malzeme satın alımı, konut onarımı, gıda ve malzeme yardımı, cinsiyet temelli şiddet mağdurları için geçici barınma olanağı sağlamak, ulaşım giderlerini, mahkeme ve evrak masraflarını karşılamak ve koruyucu bir geçim kaynağı temin etmek için gereken donanımı sağlamak amacıyla bu fondan yararlanılabiliyor. 

Ayşe, Özel İhtiyaç Fonu projesini daha ayrıntılı olarak anlatarak devam ediyor.

Bize kendinizi tanıtır mısınız?

Adım Ayşe ve kısa bir süre önce Diyarbakır'a taşındım. Yaklaşık altı aydır burada yaşıyorum. Londra'da büyüdüm. Son dört aydır Hayata Destek Derneği'nin Diyarbakır temsilciliğinde Proje Yöneticisi olarak görev yapıyorum. Psikososyal destek faaliyetlerini yönetmenin yanı sıra, Özel İhtiyaç Fonu bileşenini de kapsayan Vaka Yönetimi sorumluluğunu da üstlenmiş bulunuyorum. Kendimi kısaca bu şekilde tanıtabilirim.

Bize Özel İhtiyaç Fonu programının ne olduğunu ve nasıl işlediğini anlatabilir misiniz?

Özel İhtiyaç Fonu, özel ihtiyaçlarını kendileri finanse etme olanağına sahip olmayan sığınmacı ailelere veya bireylere destek sağlayan bir programdır. Vaka Yönetimi programımızın bir parçasıdır. Hayata Destek Derneği'nin proje ekibi tarafından bir vaka ile ilgili olarak ekstra desteğe ihtiyaç duyulduğu tespit edildiği hallerde, Özel İhtiyaç Fonu kanalıyla yardım sağlanmasını kapsar. 

Diyarbakır'da Özel İhtiyaç Fonu projesini ilk olarak ne zaman başlattınız?

Özel İhtiyaç Fonu projesi, Ocak 2016'dan bu yana yürüttüğümüz bir proje.

Diyarbakır'da kaç vaka tespit ettiniz?

Şu ana kadar Diyarbakır'da 54 vaka, Batman'da ise 42 vaka için destek sağladık.

Özel İhtiyaç Fonu tarafından sağlanan işitme cihazı

En sık rastladığınız talep nedir?

Duruma göre değişiyor. Genellikle tıbbi yardım talebiyle, en çok da tıbbi cihazların satın alınmasına yönelik taleplerle karşılaşıyoruz. Ayrıca, battaniye ve kışlık gereçler gibi evde kullanıma yönelik eşyalarla ilgili talepler de geliyor. Açıkçası, talepler mevsimlere göre değişiyor. Konut onarımına ilişkin talepler de alıyoruz. Bazen elektrik tesisatının kurulması, bazen kırık bir pencerenin ya da kapının tamir edilmesi, bazen de evde boya yapılmasına yönelik taleplere cevap veriyoruz. Sığınmacıların yaşadığı evler çoğu zaman oldukça kötü durumda oluyor.

Öte yandan, kira yardımı konusunda çok sayıda talep almamıza rağmen bu konuda çok fazla bir şey yapmamız mümkün olamıyor. Ev sahipleri resmi evrakı ibraz etmekten imtina ettiği için sorun yaşıyoruz. Burada ikinci bir yol olarak, bizlerin sağladığı bir eve taşınma seçeneğini sunuyoruz, ancak sığınmacılar, kira desteği sağladığımız altı aylık sürenin kısalığı ve bu sürenin sonunda kirayı ödeyememe endişeleri nedeniyle yeni bir eve taşınmaktan çekiniyor. Dolayısıyla, kötü koşullar altında olsa bile, halihazırda bulundukları yerde kalmaya devam etmeyi tercih ediyorlar.

Özel İhtiyaç Fonundan kimler faydalanıyor?

Temelde iki grubumuz var: Suriyeli sığınmacılar ve Iraklı Ezidiler. Özel İhtiyaç Fonu’nu ağırlıklı olarak şehirlerde bulunan Suriyeli sığınmacılar ve şehir dışındaki kampta bulunan Ezidiler için kullanıyoruz. Bu iki grubun ihtiyaçları birbirinden farklı. Ezidiler Türkiye'de herhangi bir yasal statü sahibi değil, yani Suriyeliler gibi geçici koruma kapsamında değiller. Dolayısıyla, sağlık hizmeti gibi kamu hizmetlerine erişim olanakları yok. Bu nedenle, kampta ikincil sağlık hizmetlerine yönelik yoğun bir taleple karşı karşıyayız. Medicins du Monde ve Yeryüzü Doktorları tarafından yürütülen bir temel sağlık hizmetleri merkezi var, ama sadece temel düzeyde. İlave bakıma ihtiyaç duyanlar, örneğin bir kliniğe veya hastaneye sevk edilmesi gerekenler, eğer özel bakım için yeterli maddi imkanları yoksa gidemiyorlar. Bu nedenle, Özel İhtiyaç Fonu, şehirlere göre kampta daha fazla talep görüyor.

Günlük iş yaşamınızda karşılaştığınız en büyük zorluk nedir?

Maalesef, Diyarbakır'daki çatışma ortamı git gide derinleşiyor. Benim açımdan zorlayıcı olan şeylerden biri çalışma arkadaşlarımın güvenliklerini sağlamak, güvende olduklarından ve haberleri takip ederek çevrede olup bitenlerden haberdar olduklarından emin olmak. Kampta güvenlik çok büyük bir sorun teşkil etmiyor, ancak Vaka Yönetimi ekibi şehirde gerilimin yüksek olduğu, her an silahlı bir çatışmanın ortaya çıkma olasılığının olduğu yerlere gidiyor. Bu durum yararlanıcılarımızı da yakından ilgilendiriyor: Çatışma ortamından kaçarak buraya geldiler ama burada da kendilerini süregelen bir çatışmanın ortasında buldular. Bu bazen duygusal açıdan da zorlayıcı oluyor.

Diyarbakır’da çok sayıda yararlanıcımızın ikamet ettiği bölgesinde patlak veren krizin ardından, onları süratle güvende olacakları alternatif bir yere yerleştirmemiz gerekti. Bir düğün salonu kiraladık. O sırada oradaydım ve ellerinde bavullarıyla gelişlerini izledim. Suriye'de yaşadıklarını burada da tekrar yaşamaları gerçekten çok acı bir durum.

Özellikle paylaşmak istediğiniz bir başarı hikâyeniz var mı?

Evet. İki tane var.

Yararlanıcılarımızdan biri son derece içine kapanıktı ve sosyalleşmekten çekiniyordu. Jinekolojik bir hastalığı vardı ve bununla bağlantılı olarak da ruhsal bir rahatsızlıktan muzdaripti. Onu bir hastaneye gönderdik ve tedavisi yapıldı. Bu tedavi, ruh sağlığını da çok belirgin bir şekilde etkiledi. Kamptaki psikoloğumuzdan destek aldığını da eklemeliyim. Bu yararlanıcımız, tedavi sonucunda küpe, kolye ve hediyelik eşya üretmeye, kadın faaliyetlerine katılmaya başladı. Kendisiyle çalışan saha personelimizden aldığım bilgilere göre artık kendine bakıyor, tırnaklarına cila sürüyor ve insanlarla iletişim kurarken takındığı tavırlarda büyük bir değişim görülüyor. Gerçekten de çok büyük ilerleme kaydetti.

İkinci hikâye, çalıştığımız kamplarda tek başına yaşayan, herhangi bir geliri olmadığı için kuaförlük malzemeleri talep eden bir Suriyeli kadınla ilgili.  Eskiden kuaförlük yapıyormuş. Kendi evinde bir odayı kuaför salonu olarak düzenledi ve müşterilere -sadece kadınlara- saç bakımı ve diğer güzellik hizmetleri veriyor... Yani, artık bir geliri var.

Çalıştığınız ortamla ilgili olarak, gelecekten dileğiniz nedir?

Gelecekten dileğim, bu insanların kendi geleceklerini görebilmeleri. Bu, onlar için son derece önemli. Özellikle de statü problemi yaşayan Ezidilerin Sincar'a geri dönmeleri çok zor. Bu bölgenin IŞİD'den temizlenmiş olduğu söylense de, Ezidiler etnik kökenleri ve dinleri nedeniyle endişe duyuyor. Bu, onlar için uzun yıllardan beri süregelen bir sıkıntı. Benim dileğim, bu insanların kendilerine ait bir gelecekleri olduğunu görebilmek.

“My wish for the future is that these people 

will be able to see their own future”

Special Needs Funds in Southeast Turkey: Interview with Ayse Tekagac

A women is provided with an orthopaedic shoe through the support of the Special Needs Fund. Turkey/2016

Ayse Tekagat works for ‘Support to Life’ strategic partner organization of Diakonie Katastrophenhilfe in Diyarbakir, southeast Turkey. While we talk, she is sitting in the same office I once sat months ago, for an interview about the cash assistance though E-voucher project with the previous Project Manager. As I comment about animals that lived in the office gardens, she gives me the sad news that the dog –no longer a puppy- attacked a duck so they had to give it away. The good news is that the turtle is still around and also many cats enjoy the coolness of the garden. Although the heat is unbearable, Ayse cannot hide her love for Diyarbakir. “One of the reasons why I wanted to come to Diyarbakir is because I love this city. During the peace process I came here so many times, and I loved this city, I still love it, but it’s not what it used to be like in terms of socializing and enjoying ourselves. We are limited now.” She confesses.

The Special Needs Funds project is funded by the European Commission’s Humanitarian Aid and Civil Protection department and it’s implemented by Support to Life (STL) with the support of Diakonie Katastrophenhilfe. As a principle, it is considered as a last resort solution for ongoing protection problems in the community.  When an individual faces multiple vulnerabilities, their case can be found as eligible for Special Needs Fund through a committee decision. The funds can be used for example for purchasing medical equipment, repairing of residences, providing food and material assistance, providing temporary residents for victims of gender based violence, helping cover transportation, legal and documentation costs as well as providing the necessary equipment to set up a protective livelihood. 

Ayse finds time to explain the SNF project in further detail.

Please introduce yourself:

My name is Ayse, and I recently moved to Diyarbakir. I have been here for almost six months. I actually grew up in London. Since four months, I am the Project Manager in the Diyarbakir office for Support to Life (STL). I am managing the Pyscho-social support (PSS) activities and also recently I have taken over the responsibility of Case Management which also includes the Special Needs Fund (SFN) component. So that’s me briefly.

Can you explain with your own words what the SNF program is and how it works?

The SNF is providing assistance to families or individuals from the refugee community who cannot manage to fund   their special needs themselves. It’s a component of our Case Management program. When STL’s project team identifies a case in which extra support is needed, we provide the assistance through SNF.

When did you launch the SFN project in Diyarbakir?

The SNF project has been running since January 2016.

How many cases have you identified in Diyarbakir? So far we have supported 54 cases in Diyarbakır and 42 cases in Batman.

Hearing aid provided by the Special Needs Fund.

What is the most common demand?
It changes. It tends to be medical assistance: mostly buying medical equipment. We also have home material requests: these could be blankets and winterization items. Obviously this depends on the time of the year. We also have requests for repairing homes: installing electricity, repairing a broken window or door or sometimes the house may need to be repainted. The houses refugees tend to live in are many times in a bad condition.

Additionally, we have had many requests of rental assistance but we find that we cannot really go forward with it. It’s been very problematic because we need to be provided official documents from the home owner, who are reluctant to provide these documents. A second option would be that they move into a home that we provide, but the six month rent period that we cover is so short, that refugees don’t want to move out into the new house and after not be able to afford to pay the rent. They rather stay where they are even if it’s in bad conditions.

Who are the beneficiaries of the SNF?

We have basically two groups: Syrian refugees and Yezidis from Iraq. We provide SNF to mainly Syrian refugees in the cities and to the Yezidis in the camp outside the city. Their needs are different. The Yezidis don’t have any legal status in Turkey, which means they are not under temporary protection as the Syrians are. Consequently they don’t have access to public health services for example. For this reason we have a very high demand in terms of secondary medical care in the camp. There is a primary health centre there provided by Medicins du Monde and World Wide Doctors but it’s only primary. So if they need extra care, for example if they need to be referred to a clinic or a hospital, they can’t go unless they have money to use private care. For this reason, actually the SNF demand is higher in the camp than in the urban settings.

What is the hardest challenge you face in your day to day job?

In Diyarbakir the conflict is unfortunately intensifying. And one of the main things that is challenging for me is taking care of my staff, making sure they are safe and following the news to know what is happening and where. The security in the camp is not of major concern but the Case Management team actually go  into areas of the city where tensions and armed clashes could potentially occur. And this is also relevant for the beneficiaries: the fact that they have escaped conflict and now they find themselves living in an area in which conflict is ongoing. This is sometimes emotionally difficult.

We had a crises in a part of the city where lots of beneficiaries were residing and we had to immediately find an alternative secure place for them to stay. We ended up renting a wedding reception hall. I was there and I saw them arrive with all their baggage. It’s horrible that they have to go through again the same thing they lived back home in Syria.

Do you have any success stories you specially like that you would like to share?

Yes. I have two.

One of our beneficiaries was very isolated and didn’t want to socialize. She had a gynaecological illness with an associated mental illness. We transported her to the hospital where she was treated for her complications. This had an immense impact on her mental health too. I must add that she also received treatment from our psychologist in the camp. She has eventually started getting involved with the women’s activities by making earnings, necklaces and souvenirs... The field staff who work with her says she is taking care of herself, putting on nail varnish and that she has changed her attitude while communicating to others. She has really done an amazing progress.

The second story is of a Syrian woman living alone in one of the camps we work in. She had no income so she asked for equipment for doing hairdressing. She used to be a hairdresser in her hometown. In her own house she set up a salon for hairdressing and she receives customers – only female customers- who get their hair done, and have other beauty treatments done.. So she has an income now as well.

Related to the environment where you are working, what is your wish for the future?

My wish for the future is that these people will be able to see their own future. It’s very important for them. Especially for the Yezidis, who have a status problem, they can’t go back to Sinjar, even that it’s been deemed a liberated area from ISIS, they continue to have concerns because of their ethnic background and their religion. It’s a historical issue what they suffered to date. So my wish is being able to see that these people have a future, their own future.